Catastici Feudorum Crete. Catasticum Sexterii Sancti Pauli. 1226-1473, National Hellenic Research Foundation / Institute of Historical Research, Sources 20, Athens 2025, pp. 607 (Greek and English Introduction, Latin Text). By Charalambos GASPARIS

https://www.academia.edu/145103666/Catastici_Feudorum_Crete_Catasticum_Sexterii_Sancti_Pauli_1226_1473_National_Hellenic_Research_Foundation_Institute_of_Historical_Research_Sources_20_Athens_2025_pp_607_Greek_and_English_Introduction_Latin_Text_?email_work_card=title The Byzantine Greek term κατάστιχον (katastichon) was adopted as catasticum (plural catastici) by the Venetians, the new rulers of Crete from 1211 onwards, to designate the register in which were recorded the fiefs (feuda) granted by the Duke of Crete to the new landowners, that is the feudatories (feudati). The Registers of the Fiefs of Crete (Catastici Feudorum Crete) are, in essence, land cadastres, in which each fief was entered individually, together with its extent, the villages and lands it included, and its successive owners. Through these Registers, the Venetian authorities monitored the ownership of the Cretan land, whose ultimate ownership always remained with the state, while at the same time defined the obligations of the feudatories. The surviving Catastici constitute a rare and exceptionally valuable source both for the study of medieval Cretan society and for the reconstruction of the island’s natural and human-shaped landscape over more than two centuries. The Catastici of the fiefs in the district of Candia were organized by sexterium. The cadastral register published here concerns the sexterium of Saint Paul, which covered the area southeast of the region of Candia, corresponding roughly to parts of the former provinces of Temenos and Pediada in the modern prefecture of Heraklion. Ο βυζαντινός ελληνικός όρος κατάστιχον υιοθετήθηκε ως catasticum (και στον πληθυντικό ως catastici) από τους Βενετούς, τους νέους κυρίαρχους της Κρήτης από το 1211 και εξής, για να αποδώσει το βιβλίο στο οποίο καταγράφονταν τα φέουδα (feuda) που παραχωρούσε ο δούκας Κρήτης στους νέους γαιοκτήμονες, δηλαδή τους φεουδάρχες (feudati). Τα Κατάστιχα των φέουδων της Κρήτης (Catastici Feudorum Crete) είναι στην ουσία κτηματολόγια, στα οποία καταχωριζόταν κάθε φέουδο ξεχωριστά με το μέγεθός του, τα χωριά και τη γη που περιλάμβανε, καθώς και με τους κατά καιρούς ιδιοκτήτες του. Με τα Κατάστιχα των φέουδων οι βενετικές αρχές παρακολουθούσαν την εξέλιξη του ιδιοκτησιακού καθεστώτος της γης του νησιού, της οποίας ψιλός ιδιοκτήτης παρέμεινε πάντοτε το κράτος, ενώ ταυτόχρονα καθόριζαν τις υποχρεώσεις των φεουδαρχών. Τα διασωθέντα σήμερα Κατάστιχα αποτελούν μια σπάνια και ιδιαίτερα σημαντική πηγή τόσο για τη μεσαιωνική κοινωνία της Κρήτης, όσο και για το φυσικό και ανθρωπογενές τοπίο του νησιού στη διάρκεια δύο και πλέον αιώνων. Τα Κατάστιχα των φέουδων του «διαμερίσματος» του Χάνδακα ήταν οργανωμένα κατά «σεξτέριο» (sexterium). Εδώ εκδίδεται το Κατάστιχο του «σεξτέριου» του Αγίου Παύλου, το οποίο καταλάμβανε την περιοχή νοτιοανατολικά του Χάνδακα, σε τμήμα δηλαδή των πρώην επαρχιών Τεμένους και Πεδιάδας του σύγχρονου νομού Ηρακλείου. ...